Ook in de nabije toekomst komen er niet zomaar meer (jongere) mensen die bij voorbaat interesse en affiniteit hebben met dit werkveld. Alle moeite die wordt gedaan om interesse te wekken en affiniteit te kweken, levert bijzonder weinig kandidaten op.
Ik ken ik geen enkel land waarin op de een of andere manier de laatste jaren meer aandacht aan dementie is besteed dan in Nederland. Ook de doorsnee kwaliteit van de behandeling en zorg voor mensen met dementie en hun familie kan de vergelijking met andere landen nog steeds doorstaan. En wereldwijd is men jaloers op de wijze waarop bij voorbeeld Alzheimer Nederland voortdurend maatschappelijke aandacht en mankracht genereert voor de impact van dementie. Dat er zoveel psychologen, vaak in multidisciplinair verband, in de psychogeriatrie werkzaam zijn, wekt ook eerder verbazing dan na-ijver. En toch is de algemene beeldvorming, zeker in de media, haast tegenovergesteld: met de zorg voor onze kwetsbare ouderen in de tehuizen is het droevig gesteld.
In de media wordt nauwelijks een (juist) onderscheid gemaakt tussen verzorgingshuizen, somatische en psychogeriatrische verpleeghuizen, laat staan plekken voor dagbehandeling. Dat het, toegespitst op dementie, om een proces gaat dat vaak een jarenlang verloop kent, komt nauwelijks naar voren. En dat er op dit moment circa 70 % van alle ouderen met dementie thuis wonen, blijft in de regel buiten schot.
Dat is tot op zekere hoogte acceptabel, maar dat iedere inhoudelijke nuancering ontbreekt over de impact van de dementie op alle betrokkenen, is funest voor elke discussie en de daaruit voortvloeiende acties. Immers dan pas – als je weet wat een en ander inhoudt – kunnen (de voorwaarden voor) een ‘goede’ begeleiding, behandeling en zorg voor alle betrokkenen worden vorm gegeven. Deze nuancering lijkt niet besteed aan de media. Nuancering van de beeldvorming kost tijd. En dat gaat mogelijk ten koste van kijkcijfers en/of lezers.
Het zijn vooral de psychologen geweest - veelal op voorspraak van enkele vooruitstrevende geriaters! - die vanaf het begin van de zeventiger jaren daaraan hun steentje hebben bijgedragen door te gaan werken in wat toen nog vaak ‘Verpleegtehuis voor demente bejaarden‘ heette. Zij begonnen de problematiek te schetsen vanuit een psychologisch perspectief en instrumenten/ methoden te ontwikkelen om een en ander in beeld te brengen, vast te stellen en te toetsen. Er waren wel een aantal kaders die als uitgangspunt of leidraad dienden. Ik noem er enkele.
Met het ouder worden neemt de heterogeniteit in gedrag en beleving toe. Daardoor is in de ouderdom de uitzondering de regel/norm. Dat wil zeggen: begeleiding, behandeling en zorg zullen per definitie geïndividualiseerd geformuleerd moeten worden. Omdat dementie in iedere fase van het proces op een andere wijze complex en gecompliceerd is, dienen de (afspraken over) hierover geregeld te worden bijgesteld. Daar komt bij dat er naast de dementie altijd sprake is van comorbiditeit en multipathologie. Omdat het bij dementie om een ongeneeslijke, chronische hersenziekte gaat, leidt dit steeds opnieuw tot verlies aan controle en toenemende afhankelijkheid. Door het feit dat er bij mensen met dementie meestal een ‘besefcontext’ bestaat, betekent dit dat zij steeds worden geconfronteerd met gevoelens van onveiligheid. Er is dus sprake van ‘psychisch lijden’. Dat betekent dat dementie bezien kan worden vanuit het perspectief van een psychotrauma dat moet worden verwerkt met steeds minder cognitieve (rest)vaardigheden. Ga er maar eens aan staan. Want dat is, zeker op den duur, vechten tegen de bierkaai.
Dat dit allemaal vergaande consequenties heeft voor familie en professioneel verzorgenden staat buiten kijf. Maar daarover een andere keer.
Dr. H.M.L. (Bère) Miesen is geregistreerd klinisch psycho- (geronto)loog NIP, GezondheidsZorgpsycholoog, en adviseur psycho-geriatrie bij WoonZorgcentra Haaglanden. Hij is onder andere auteur van Bij Alzheimer op schoot. Verstand van dementie.
Meer over onze bloggers vindt u HIER.
