Raymond Babbitt, briljant gespeeld door Dustin Hoffman, is niet zomaar iemand met communicatieproblemen. Hij heeft ook een fotografisch geheugen en leerde zowaar een half telefoonboek vanbuiten. Bovendien telt hij in razend tempo tandenstokers en kaarten. De man wordt een autistische savant genoemd, omdat hij een genie is op bepaalde vlakken, maar in de gewone wereld niet functioneert. Maar zijn al die spectaculaire skills van Raymond wel realistisch? Toch wel, zo blijkt uit een publicatie van de campuskrant van KU Leuven in 2016. Rain Man zou autisme met zogenoemde ‘splintervaardigheid’ hebben, wat zijn trekjes verklaart.
“Splintervaardigheid is een aangeboren eigenschap van je hersenen,” aldus Johan Wagemans, lid van het Leuven Autism Research consortium. “Personen met autisme ontwikkelen vaak erg beperkte interesses, en bij mensen met een splintervaardigheid is dat nog extremer. Of het nu tandenstokers tellen is, of Pokémonkaarten onthouden, het is voor elke savant anders. In het geval van Rain Man: tandenstokers, kaarten, telefoonnummers... dat ligt allemaal in dezelfde lijn van snelle informatieverwerking en hoge geheugencapaciteit, vooral voor getallen. Dus ja, dat kan wel samengaan. Het zou pas onwaarschijnlijk zijn als hij ook een enorm talent had voor tekenen of muziek.”
Nu we 30 jaar verder staan, is onze kijk op het autismespectrum uiteraard opnieuw veranderd. Dat brengt enkele denkfouten van vroeger aan het licht. Zo beweert een dokter in Rain Man dat “de meeste autisten niet kunnen communiceren” en dat Raymond dus erg hoogfunctionerend is. Uiteraard communiceren vele mensen met autisme wél, al dan niet verbaal, en beseffen we nu beter dat er gradaties zijn wat autisme betreft. Vandaar dat we het tegenwoordig ook een spectrum noemen.
Daarnaast krijgt het einde van de film kritiek omdat het zo donker en negatief is: Raymond moet terug naar zijn instelling omdat hij niet in de gewone wereld kan functioneren. Dat is geen accurate representatie voor de meeste mensen met autisme, die wel zelfstandig kunnen wonen en leven. Aan de andere kant is de diagnose vandaag ook makkelijker te stellen, waardoor mensen met minder opvallende autistische trekjes meegeteld worden. In de Verenigde Staten heeft 1 op de 59 personen autisme, een diagnosecijfer dat in ’88 nog veel lager lag. Vandaar dat hij toen nog representatiever leek dan hij daadwerkelijk was.
Vandaag de dag zou een film als ‘Rain Man’ nooit groen licht krijgen, aldus schrijver en regisseur Barry Levinson. “Zelfs toen al was het opmerkelijk. ‘Rain Man’ verscheen tegelijkertijd met ‘Back To The Future’, ‘Die Hard’, ‘Lethal Weapon’ en vele andere blockbusters. Dat het zo’n succes werd en er zelfs een Oscar aan te pas kwam, had niemand zien aankomen.”
