Ervaringsleren met paarden

Uit de inleiding van het boek door de auteur Paulien Rutgers:

Je hebt op dit moment een boek in handen dat gaat over het geweldige effect dat paarden in combinatie met ervaringsleren kunnen hebben op de ontwikkeling van de executieve functies van kinderen met speciale hulpvragen. Executieve functies zijn vaardigheden die betrekking hebben op de controle over denken, doen en zelfregulatie. De executieve functies zijn betrokken bij de adaptatie aan een veranderende omgeving en bij het vormen van schema’s die nodig zijn om de wereld te begrijpen en gedrag te evalueren.

In dit boek wordt aan de hand van een theoretische en wetenschappelijke onderbouwing en met behulp van praktijkvoorbeelden een koppeling gemaakt tussen de theorie en de praktijk van het trainen van executieve functies met behulp van ervaringsleren en de rol die het paard hierbij kan spelen. Het idee om daarvoor juist paarden te gebruiken is bij mij ontstaan gedurende de twaalf jaar praktijkervaring in het werkveld. Het blijkt dat paarden een uitgelezen hulpmiddel zijn voor het oefenen van vaardigheden die het voor deze kinderen mogelijk maken om onafhankelijk en doelgericht gedrag te laten zien. De theorie van deze processen wordt in dit boek voor het werkveld vertaald naar de praktijk.

Het kan zijn dat jij dit boek in handen hebt als hbo-student en colleges Dier in de zorg volgt, of een minor in het werkveld van de sociaalpedagogische hulpverlening waarbij paarden een rol spelen in het hulpverleningsproces. Of je bent een professional in het werkveld die behoefte heeft aan een handvat om executieve functies te trainen. Of je bent docent aan een opleiding en je gaat met dit boek aan de slag om studenten kennis bij te brengen over hoe paarden ingezet kunnen worden in de hulpverlening. Of, heel simpel, je bent gewoon geïnteresseerd. Maar ongeacht vanuit welke achtergrond je dit boek leest, het draait om de doelgroep kinderen of jongeren met speciale hulpvragen op grond van hun zwakke executieve functies. In feite doet de achtergrond of de diagnose van deze kinderen er niet zo heel veel toe. Wat al deze kinderen gemeen hebben, is dat ze op een of meerdere executieve functies ondersteuning nodig hebben. En het systeem van gezin en school van het kind ook. Want uiteindelijk zal de generalisatie van de getrainde vaardigheden immers plaatsvinden binnen het systeem van het kind zelf, waarbij er gestreefd wordt naar een terugkoppeling met de ouders en/of het kind. Die generalisatie is waar het uiteindelijk om draait. Het kind moet de getrainde vaardigheden ook laten zien in het dagelijks leven.

Wat paarden met kinderen doen verbaast me elke dag opnieuw en maakt mij onmetelijk nieuwsgierig. Steeds weer vraag ik me af hoe het komt dat paarden zo’n positief effect hebben op bijvoorbeeld het leervermogen, de zelfreflectie en de bewustwording van kinderen. Hoe kan dat toch? Kan ik dat theoretisch onderbouwen?

Sinds 2004 ben ik gericht bezig om paarden in te zetten als ondersteuners van de interventies die tot doel hebben om kinderen van 4 tot 18 jaar met specifieke hulpvragen te stimuleren zich verder te ontwikkelen. Deze interventies leveren regelmatig ‘kippenvelmomenten’ op. Bijvoorbeeld toen een jongen die bij ons kwam voor een training in verband met zijn agressie naar zijn ouders tijdens het afscheidspraatje achter zijn vader ging staan en zijn armen om hem heen sloeg. Hij legde zijn kin op de schouder van zijn vader, wang tegen wang. Of toen die jongen met autisme met volle aandacht het paard van top tot teen bevoelde, het paard doodstil naast zich…